Zahartzaroaren Erreferentziazko Zentro berria, Pasaian

Ainara Arregi

Gipuzkoako Foru Aldundiak zahartzaroaren erronkari aurre egiteko, Zahartzaroaren Erreferentziazko Zentro bat irekiko du Pasaian. Proiektu berri honi buruz hitz egiteko, Garikoitz Agote Gipuzkoako Foru Aldundiko Berrikuntzako Zuzendaria Nagusia ekarri dugu Gizadiberrira.

Zer dela eta, Pasaian zahartzaroaren erreferentziazko zentroa eraikitzea?

Batetik, Gipuzkoako Foru Aldundiak badu Pasaia biziberritzeko plan bat, Pasaia delako Gipuzkoan biziberritze maila handia behar duen eskualdea, eta bestetik,  zahartzaroari lotutako zerbitzuei dagokionean, Pasaia delako estaldura gutxien duen Gipuzkoako eskualdea. Bi arrazoi horiek uztartuta, horrek eragiten du Pasaia izan dadila kokagune aproposa zahartzaroaren erreferentziazko zentroa eraikitzeko.

Zerk bereiziko du Pasaiako zahartzaroaren zentroa, Gipuzkoan, edota EAEn dauden gainerako zentroetatik? Zerk egingo du bereizgarri?

• Honako hiru arlo hauetan izango da bereizgarria Pasaiako zahartzaroaren zentroa:
  Pertsonetan oinarrituta asistentzia edo zerbitzua eskainiko du; pertsona jartzen du zerbitzuaren muinean, hau da, pertsona agente aktibo bezala jartzen du ematen zaion zerbitzuetan. Orain arte, pertsona heldu eta menpekoak tratatu izan dira subjektu pasibo gisa, hirugarren pertsonek erabaki dute nola izan behar diren tratatuak, baina orain egiten duguna da justu kontrakoa; pertsona prozesuaren zentroan jartzen dugu, eta bere erabakiak erabat hartzen dira kontuan,  berari emango zaizkion tratamendu eta zerbitzuak diseinatzeko orduan.
• Lehenengo eta bigarren arretako integrazio eta optimizazio prozesu bat gauzatuko da, hau da, Udaletako eta Gipuzkoa Foru Aldundiaren ordezkari eta profesionalek elkarrekin egingo dute lan, ikuspegi berdina partekatuz, eta era berean, ikuspegi soziala ikuspegi sanitarioarekin integratuko da.
• Pertsona heldu eta menpekoen inguruan, eta Gipuzkoako zahartzaroaren prozesu honetan, saiatuko gara ekonomia berri bat sortzen, gure jarduera ekonomikoa dibertsifikatzeko. Horrela zahartzaro ulertuko da ez soilik arazo sozial bat bezala, baizik eta, baita aukera egoki bezala jarduera berriak sustatzeko ere,  eta ez soilik Pasaian, baizik eta, lurralde osoan.

Markel Olanok iazko irailean aurreratu zuen zahartzearen eskaeren aldaketei “erantzuna eman” eta horiei aurre egingo dieten ekintza berritzailek, esperimentalak eta hezigarriak burutuko dituen zentroa izango dela. Zer nolako ekintzak izango dira horiek?

Momentu honetan, Gipuzkoako Ikerketa Berrikuntza eta Garapeneko eragile ezberdinekin, eta,  gizarte zerbitzuetako eragile ezberdinekin harremanetan jartzen ari gara, proiektu edo ekintza berritzaile eta esperimental horiek diseinatu eta martxan jartzeko. Esan beharra dago, Gipuzkoa ez dela zerotik hasten, lehendik ere egin dira proiektu esperimentalak, gehienbat, pertsonek, ahal den neurrian, beraien etxebizitzatan jaso ditzaten gizarte zerbitzuetako zerbitzuak. Pertsonen autonomia bultzatu, eta pertsonen erabakitze gaitasun hori handitzeko esperientziak egin dira. Pasaiako zentroarekin egingo dena da, orain arte egindako  lana  ikuspegi integralago batetik bultzatu, hau da, proiektuaren konfigurazioa bideratu ekintza berritzaileak eta  esperimentazioa gauzatu dadin. Zertaz hitz egiten dugu? Ekintza berritzaileak hiru arlo nagusitan gauzatu daitezke:

• Pertsonetan oinarritutako zerbitzu berritzaileak bultzatu eta esperimentatuz.
• Garapen teknologikoak, osasuna eta biozientziaren inguruko garapen teknologikoak bultzatuz; adibidez, domotika, errehabilitaziorako tresna berriak, eta, garrantzi handia izango du profesionalen gaitasun berriak bultzatzea eta etengabe prestakuntza sustatzea.
• Epe luzeagoko ikerketa ere bultzatuko da pertsona helduen bizi kalitatearen inguruan: ze elementuk daukaten eragina helduen bizi kalitatean, eta, bizi-kalitate hori nola luzatu genezakeen. Badago hauskortasun puntu bat non bizi kalitatea kolokan jartzen den, eta guk proiektu honen bidez nahi duguna da hauskortasun puntu hori nolabait atzeratu ahal den gehiena. Eta horretarako ikerketa zientifiko ezberdinak gauzatzen ari gara, eta Aldundiak, zahartzaroari buruzko hainbat ikerketa finantzatu ditu, BioDonostiaren bitartez adibidez. 

Proiektu hau Gipuzkoako agente ezberdinek gauzatuko dugu: ikerketa eta garapeneko agenteek, zerbitzu sozialetako agenteek ere bai, baina baita ere, esatera baterako, gastronomiarekin zerikusia duten agenteak ere, produktu funtzionalak eta, garatu ahal izateko.

Pasaiako zentroak erreferentziala izan nahi du, besteak beste, bertan gauzatzen diren esperimentu eta proiektu pilotu horiek, herrialde guztira zabaldu nahi dituelako. Zahartzaroaren inguruko estrategia berritzailea gauzatzeko Pasaiako erreferentziako zentroa motorra izango da, baina horrek ez du esan nahi guztia bertan garatu behar denik.

Zeintzuk dira Gipuzkoak, zahartzearen arloan dituen gako sendoenak eta zeintzuk gabeziarik handienak?

Galdera zaila!!! Kar, kar, kar. Gako sendoenen artean, nik hiru aipatuko nituzke: 

• Zahartzaroaren arloan, gure gizartearen konfigurazioan, familiaren laguntzak garrantzia handia dauka, zaharrek jasotzen duten laguntzan familiek garrantzi handia dute
• Gipuzkoako gizarte zerbitzuak, Udaletako eta Aldundikoak, bereziki, gizarte zerbitzu erreferentzialak dira, beste leku batzuekin alderatuta. Gure zerbitzu kalitatea oso ona da. Gure aurrekontuaren ia erdia gizarte zerbitzuetara bideratzen da. Administrazio publikoak ahalegin handia egiten du, ahalik eta kalitate handiena duten zerbitzuak eskaini eta estaldura handiena egon dadin. Eta ondo formatuta eta ondo funtzionatzen duen profesional sare ona daukagu.

Gabeziei dagokionez, nik 2 azpimarratuko nituzke: 

• Alde kuantitatiboari erreparatuz gero, etorkizunerako prestatzen jakitea; zahartzen ari den gizartea batean, prest egotea geroz eta inportanteagoa izango da, zaharren kolektibo honi baldintza egokiak eman, eta orain arteko zerbitzu maila okertu ez dadin. Eta horrek erronka handiak suposatzen ditu, eta ez soilik arlo ekonomikotik, baita, azpiegitura eta profesional berriekin, geroz eta handiagoa den kolektibo honi modu egokian erantzuteko.
• Ikuspegi kualitatibotik, orain arte aipatutako egiteko modu berri honek, erronka handia      suposatzen du etorkizunera begira, gure profesionalek beren gaitasunak eta egiteko modua aldatu behar baitute, besteak beste teleasistentzia eta etxeetan ematen diren zerbitzuak garatu beharko ditugu.  

Euskal gizartea zahartze bidean da. Ildo horretan, zeintzuk dira etorkizunera begira, euskal gizarteak dituen erronkak?

Batetik, erronka ekonomikoa. Sistema guzti hau sostengatuko duen sistema jasangarri bat, eta, epe luzeko ikuspegiarekin jasangarria den sistema bat osotu behar dugu. Eta bestetik, euskal gizarte berri horri egokitu behar gara, baina,  ez soilik, gizarte zerbitzuen ikuspegitik, baita herri honek eskaintzen dituen zerbitzuetatik ere: jatetxeak, kirol azpiegiturak, eskaintza kulturala, bidaiatzeko modua… Gizarteak, oro har, gehiago hartu beharko du kontuan adineko pertsonen  kolektiboa. Era berean, nire ustez, pentsatu behar dugu nola handitzen dugun jaiotze tasa, eta horrek, zerikusia du kontziliazioarekin, lana eta bizimodu pertsonala modu orekatuan eramatearekin, eta ziurrenik, indibidualen bizitzarekiko ikuspegiarekin.  Gure lurraldeak jaiotze tasa baxua dauka, eta hori nire ustez, berrikusi beharreko kontua da.